بازگشت نيما به شعر
سرانجام شامگاه روز 28 آبان نخستين جشنواره شعر نيمايي ققنوس بعد از گذشت 32 سال از انقلاب در خانه هنرمندان تهران برگزار شد و استقبال چشمگير شاعران در اين جشنواره كه از كمترين اطلاع رساني و بيشترين بي‌مهري از سوي رسانه ملي برخي رسانه‌هاي ديگر برخوردار بود، نشانگر توجه ويژه نسل امروز شعر به شعر نيمايي و قالبهاي نيمايي بود.
حضور فعال دكتر مرتضي كاخي شاعر، استاد و اديب كم نظير معاصرمان در جمع هيأت داوارن و نيز به عنوان يكي از سخنرانان اصلي اين جشنواره نشان ديگري از شكوه اين حركت ادبي فرهنگي بزرگ داشت حركتي كه از نيمه‌هاي تابستان امسال از سوي انجمن شاعران ايران و به همت خانم دكتر راكعي مديرعامل اين انجمن و ساعد باقري دبير انجمن شاعران ايران آغاز شده بود.
دكتر مرتضي كاخي در ابتداي سخنان خود در اين جشنواره نخست از بزرگ مرد عرصه شعر نيمايي مهدي اخوان ثالث به عنوان وفادارترين و نزديكترين يار شعر نيمايي ياد كرد و گفت: بي‌شك اخوان يكي از پيروان بزرگ شعر نيمايي است و با وجود اين كه از سرزمين خراسان برخاسته بود كه مناسبت چنداني با شعر نيمايي نداشت، با اين حال اونزديكترين شاعر به شعر نيمايي بود و حرفها و قواعد شعر نيمايي به صحت و سلامت كامل در شعرهاي اخوان رعايت شده است حال آنكه كمتر كسي اين چنين بوده است.
دكتر كاخي همچنين با اشاره به گذشت بيست سال از درگذشت اخوان يادآور شد كه در اين بيست سال گذشته فرصتهاي زيادي براي صحبت كردن درباره اخوان فراهم شده است. وي گفت: من وقتي شنيدم انجمن شاعران ايران براي برپايي چنين جشنواره‌اي، چنين ذوقي به خراج داده و نام آن را «ققنوس» گذاشته است كه نخستين شعر نيمايي است صحبت درباره اخوان را در اينجا ضروري ديدم.
دكتر كاخي يادآور شد كه در واقع اين اخوان بود كه نيما و شعر نيمايي را به مردم شناساند و من در جايگاه خواننده و دوستدار شعرهاي اخوان، معتقدم كه نيما خودش به تنهايي نمي‌توانست چنين كاري را به سرانجام برساند. اخوان در واقع تئوريهاي شعر نيما را وارد زبان خراساني كرد و آشتي اين دو با هم كار ساده‌اي نبود. وي در خاتمه صحبتهايش گفت: من از برپايي چنين جشنواره‌اي بسيار خوشحالم و خوشحالم كه جوانان امروز نمونه‌هايي از شعرهايشان را به زبان نيمايي سروده‌اند. و اميدوارم كار اين دوستان در انجمن شاعران ايران موجب پيوند شعر كلاسيك و شعر نيمايي شود تا اين نهال كاشته شده، به درختي تناور تبديل شود.
ظرفيتهاي دست نخورده شعر
در اين مراسم همچنين خانم دكتر فاطمه راكعي مديرعامل انجمن شاعران ايران پس از قرائت شعر «ققنوس» نيما يوشيج گفت: تاكنون همايش‌ها، نشستها و آيين‌هاي بسياري در ارتباط با نظريات ادبي و انديشه‌هاي نيما برگزار شده است، اين مراسم در واقع نخستين جشنواره شعر نيمايي كشور است كه در سالهاي بعد از انقلاب برگزار مي‌شود.
وي افزود: آنچه ما را به برگزاري جشنواره ققنوس تشويق كرد پرداختن به نفس شعرنيمايي است، جرياني كه به نظر مي‌رسد تا حدودي مغفول مانده است و در حد ظرفيتهايي كه دارد به آن پرداخته نشده است، ظرفيتهايي بكر و دست نخورده كه بايد از آنه استفاده شود.
وي گفت: نيما شخصيت بزرگي است و در شعر فارسي نيز تحول ژرفي به وجود آورد و به اين دليل لقب «پدر شعر فارسي» را به درستي به او داده‌اند.
وي همچنين تصريح كرد كه براي برگزاري اين جشنواره ترجيحا به قالبهاي شعر نيمايي پاي بند بوده‌ايم و به فرم و ساختار شعر نيمايي در نحوه پرداختن به اوزان مطلوب و طبيعي، قافيه و زنگ قافيه و كوتاه و بلندي مصرع‌ها توجه كرده‌ايم و اميدواريم در جشنواره‌هاي بعدي ققنوس نيز در سالهاي آينده با همين شيوه حركت كنيم.
خانم دكتر راكعي در بخش ديگري از سخنان خود يادآور شد كه استفاده از همه ظرفيتهاي واژگان زباني همچنين استفاده از همه ظرفيتهاي معنايي واژه و ايجاد فضاي ايهام در شعر، چه به لحاظ ساختاري، دستوري و چه به لحاظ واژگاني از ويژگي‌هاي مهم شعر نيمايي است كه اميدواريم نسل امروز به اين ظرفيتهاي مغفول مانده و كشف نشده شعر نيمايي دقت كنند كه البته اثار ارسال شده به اين جشنواره نشان از توجه عميق قشرهايي از شاعران جوان و خلاق به اين ظرفيتها دارد كه اميدواريم در سالهاي بعد و ققنوس بعدي بيشتر شاهد آن باشيم.
شعر نيما دشوار است
در ادامه اين مراسم سهيل محمودي با ذكر برخي بي‌مهريها در سالهاي اوايل انقلاب در برخي نشريات وابسته به جريان خاص به حريم مهدي اخوان ثالث، يكي از قصائد خود را كه در همان دوران در ستايش از اخوان ثالث سروده بود، براي حاضران در جشنواره قرائت كرد.
وي همچنين در تجليل از مقام و موقعيت «مفتون اميني» و جايگاه او بين رهنوردان شعر نيمايي گفت:
مفتون اميني نيز مثل بسياري ديگر از چهره‌هاي بزرگ شعر نيمايي همچون هوشنگ ابتهاج منصور اوجي اسماعيل شاهرودي و ابوالقاسم ايراني و غريب ناشناخته مانده است و يكي از دلايل اصلي غربت آنها دور ماندن آنها از پايتخت است و كساني مثل شاملو، اخوان، فروغ، آتشي، نصرت رحماني و نادر نادرپور كه در تهران بودند فرصت بيشتري براي مطرح شدن و شناخته شدن پيدا كردند.
سهيل محمودي سرايش شعر به زبان و قالب نيمايي را سخت‌ترين عرصه سرودن شعر برشمرد و گفت: سرودن شعر نيمايي واقعا دشوار و سخت است و من كه سالهاست در قالبهاي كلاسيك و نيز با اسلوب امروز كار كرده‌ام، مي‌دانم كه چقدر كار نيمايي سرودن سخت و طاقت‌فرساست و شاعر نيمايي سرا به يك نوع بينش و حساسيت بالا و نظام ارزشي نگاه ويژه و ساختار شناسي شعر نياز دارد و به اين سمت شعر رفتن كار هر كسي نيست كه بتواند شعري مثل شعر «توسن» مفتون اميني از آب درآيد كه سياهي‌هاي دهه 30 را با آن به نسل امروز نشان دهد و اين كار بسيار طاقت فرسايي است كه شاعران امروز كمتر مي‌توانند به آن نزديك شوند.
سهيل محمودي با ذكر اين مطلب كه رسانه‌ها و ژورناليسم شتاب زدة امروز، شعر خوب را نمي‌شناسند و شعر خوب را نمي‌توانند هضم كند گفت: اگر بخواهيم به خاطره‌ها و حافظه‌ها برگرديم، مي‌بينيم كه ته نشين شدن برخي از شعرها و سروده‌هاي نيمايي از نيمايي سرايان بزرگ كشورمان در جاهايي تأثيرات به موقع خودش را گذاشته و آنچه بيشتر از شعر امروز در حافظه‌ها مانده و روي زبانها مي آيد ابياتي كوتاه از شعرهاي نيمايي است نه ديگر وزن‌ها، وي در عين حال يادآور شد كه جشنوارة شعر ققنوس كه امروز جشنواره‌اي غريب است مي‌تواند در آينده‌اي نه چندان دور يك جريان سازي بزرگ براي شناساندن شعر نيماي را به عهده بگيريد.
برگزيده‌گان و بيانيه
در ادامه اين مراسم استاد عليرضا طبايي از شاعران نيماسراي دهة 40 و از اعضاي هيأت داوران اين جشنواره به قرائت بيانيه اين جشنواره پرداخت و در پايان نيز فاطمه سالاروند شاعرة معاصر از دبيران مسئول اين جشنواره، گفت در مدت كوتاه مرداد تا اول آبان ماه بيش از 100 شاعر با ارسال بيش از 600 قطعه شعر نيمايي در اين جشنواره شركت كردن كه از ميان آنها سعيد سلطاني طارمي به عنوان نفر اول عليرضا رجبعلي زادة كاشاني به عنوان نفر دوم و حسن فرازمند و آرش شفاعي بجستان به طور مشترك به عنوان نفرات سوم از سوي هيأت داوران جشنواره انتخاب شدند و از احمد شاكري يكتا به عنوان شاعري شايسته ياد شد. در اين مراسم همچنين ساعد باقري با تشريح ويژگي‌هاي اين جشنواره و مقايسة آن با ديگر جشنواره هايي كه در سالهاي گذشته به عنوان دوار در آنها حضور داشته است گفت: مطالعه آثار رسيده به اين جشنواره مرا شگفت‌زده كرد و برايم دور از انتظار بود و اين آثار نشان داد كه نسل امروز آمادگي كامل براي رويكرد تازه و اتفاق تازه‌اي در عرصه شعر امروز را دارد در خلال اين جشنواره 10 تن از شاعران راه يافته به مرحله نهايي و نيز 5 نفر از برگزيدگان و تقديرشدگان اين جشنواره به قرائت برخي از آثار خود پرداختند.
منبع: روزنامه اطلاعات